Yaşım 74, ilk kez yurt dışına turist olarak gittim. Arkadaşım Feryal Türköz eşi ve aile fertleri ile bu yıl Ağustos ayında Norveç fiyortlarını görmek için yaptığı gezi planına bizi de eşimle birlikte davet etti. Kendisine çok teşekkür ediyorum. Feryal’ın MSC Cruise gemisi ile bu tura katılma fikri çok önceki yıllardan beri hayal ve arzu ettiği bir seyahattir. Aylar önce eşi, oğlu, gelini ve torunu Ata’nın katılımı ile böyle bir geziye çıkacağını bana söylemişti. Gezi grubunda iki baldızı, bir bacanağı ile vize ve pasaport işlemlerine takılan üniversite öğrencisi iki yeğeni de vardı.   Üniversiteli iki yeğenin pasaport işlemleri olmayınca, onların yerine eşim ve ben, birde aile dostları olan ve Kastamonu’da kendi okulunda 22 yıldan beri grafik tasarım öğretmeni olarak görev yapan Ebru Mühürdaroğlu ile bizde geziye katıldık. Grup liderimiz Feryal Türköz (Kara Pilot Emekli Albay) ile eşi Nursel Türköz (Bankacı), Nedim Öğün (Emekli MİT Bölge Md.) ve eşi Birsen Öğüm (Bankacı), Muharrem Kaynak (Emekli Topçu Albay) ve eşi Sabahat Kaynak (Öğretmen), Sadet Özarslan (Emekli Anaokulu Öğretmeni), Onur Türköz (Kimya Mühendisi) ve eşi Nuran Türköz (Japon Dili ve Edebiyatı öğretmeni), Ata Türköz (Onur Türköz’ün oğlu ve Feryal Türköz’ün torunudur.) ile grupta yerimizi aldık.   Ata dahil toplam 11 kişi idik, Ata hepimizin çok sevdiği, sevimli 6 yaşında bir delikanlıdır. Annesi ve babası gibi çok zekidir, öğretmen Ebru Mühürdaroğlu’na güzel kız diye takılarak gezi boyunca ona olan aşkını ve sevgisini belli etmiştir…biraz da çapkınlığı vardır. MSC gemisi ile katıldığımız bu cruise gezisi bizim için çok güzel bir tatil olmuştur. Feryal Türköz ve ailesine bir kere daha teşekkür ediyoruz.   Grup elemanları olarak İzmir, Ankara ve Antalya’dan hava yolu ile İstanbul Sabiha Gökçen Hava Limanına geldik, buluştuk, tanıştık ve kaynaştık. Uçak ile Amanya’nın HAMBURG hava limanına, oradan da KİEL (LÜBECK) limanına ulaşarak MSC Fantasia cruise gemisine bindik, Almanya  ve Danimarka sahillerini aşarak… Norveç’e doğru deniz yolculuğumuz başladı. Gemide Türkiye’den katılan 20 -25 kişi kadar vatandaşımız da yer alıyordu. MSC Fantasia gemisinde geçen yedi günlük seyrüsefer - TUR yolculuğumuz ve turistik gezimizin gün ve gün programını sizlerle paylaşıyorum.   -06 AĞUSTOS 2023 PAZAR: Saat 05:45 ‘de İZMİR’den uçak ile İstanbul SABİHA GÖKÇEN hava limanına hareket, Saat 10:25 ‘de HAMBURG hava limanına hareket, uçaktan inince KİEL (LÜBEK) limanına otobüs ile hareket ve saat 19:00 da MSC Fantasia gemisine biniş. -07 AĞUSTOS PAZARTESİ: Tüm günümüz gemide ve seyir halinde geçti. -08 AĞUSTOS 2023 SALI: Sabah saat 08:00’de  BERGEN limanına yanaşma, finiküler ile FLOYED tepesine çıkış ve iniş, St. Mary Alman Kilsesi, Hakoon Hall Sarayı yolu ile sahile dönüş, BRYGGEN evleri (iskele evlerinin) görülmesi, Balık pazarının görülmesi ve TORGALMENİGEN meydanının görülmesi (Hava soğuktu ve şiddetli yağmur yağıyordu, geziyi erken bitirip gemiye döndük) -09 AĞUSTOS 2023 ÇARŞAMBA: 08:00’ da NORDFJORDEİD limanında gemiden iniş, Avrupanın en derin gölü HORNİNDAİ’nin görülmesi, STREYN kıyı şehrinin görülmesi, DJUPVATNET gölü kıyısında mola.. .,FYDAL seyir yerinden 10 adet 180 derece keskin viraj üzerinden otobüs ile tepeye tırmanış, GEİRANGER fiyorduna iniş, GEİRANGER fiyordunun seyri ve fotoğraflanması, fiyordun kıyısına varış ve fotoğraflayarak seyir. Gezi otobüsümüz ile geriye ve gemiye dönüş. -10 AĞUSTOS 2023 PERŞEMBE: 08:00’ de OLDEN limanında kıyıya çıkış, LEON TELEFERİK hattı ve noktasının görülmesi, 210 derece manzaralı SKOLA DAĞI ve LOVATNET gölünün, JOSTEDALSBREEN buzulunun görülmesi, HOVEN restoranda mola, saat 18:00 da limandan ayrılış. -11 AĞUSTOS 2023 CUMA: Saat 12:00 STAVANGER limanına varış, LYSE fiyordunun görülmesi, (mimber taşı ile üç kılıçlar anıtı görülemedi, keza ortaçağ katedrali de zaman yeterli olmadığı için görülemedi), OLD TOWN bölgesinin, petrol ürünleri sergileme merkezinin, STREET ART sokağının, BY PARKEN (kuğulu parkın) ve ALGARD köyünün görülmesi, saat 18: 00 da geminin limandan ayrılışı. -12 AĞUSTOS 2023 CUMARTESİ: Tüm gün gemi ile seyir ve seyahat edildi. -13 AĞUSTOS 2023 PAZAR: SON GÜN( DÖNÜŞ) Saat 07:00 da gemi KİEL (LÜBEK ) limanına yanaştı, gemiden iniş ve bagajların alınması , grubumuzu bekleyen otobüse biniş ve HAMBURG’a hareket, Hamburg’un gezilmesi (Pazar olduğundan tüm alışveriş merkezleri kapalı idi), belediye başkanlığı sarayı ve müzesi ile ELBE nehrinin ve ELBE gölünün görülmesi.Pasaport işlemleri ve HAMBURG hava limanından uçağa biniş, İSTANBUL- Sabiha Gökçen’e hareket ve uçaktan inince, sabah saat 05:55 ‘e kadar İzmir’e hareket için terminalde bekleme. -14 AĞUSTOS 2023 PAZARTESİ:05:55’de uçağa biniş ve İzmir Adnan Menderes Hava alanında iniş 07:00 - 07:30 Güzelbahçe’ye varış.   GEZİDEN İZLENİMLER: İlk kez kendi yurdumuzdan başka devletlerin hava sahalarında yaptığımız uçuşun ve onların toprakları ile karasularında yaptığımız seyahatin etkisi altındayım. Gezinin bende bıraktığı iz ve intibalar nelerdir.   -16 katlı, 333 metre uzunluğunda, 38 m. genişliğinde, 133.500 gros tonluk, 2008 model olan devasa MSC Fantasia gemisi 4100 yolcu kapasiteli ve 1370 kişilik mürettebatı ile hizmet vermektedir. Kamaraları, mutfak ve yemek salonları, kapalı sinema ve tiyatro salonu, açık ve kapalı yüzme havuzları, jakuzileri, spor ve dans salonları, gazino ve kumarhanesi ile alışveriş dükkânları ile her gün 24 saat aralıksız hizmet sunmaktadır.   -Almanya ve Norveç’te pasaport kontrolü dahil, hava limanlarının iç ve dış hatlar hizmet bölümleri aynen bizim ülkemizdeki hava limanlarında olduğu gibidir. Norveç’te şehir ve kasabaların, cadde ve sokakları ile ışıklı kavşakları bizdeki gibi olup, ışıklı kavşak olmayan yerlerde ve yaya geçitlerinde ilerleyen otomobil ve motorlu araçlar mutlaka duruyor ve yayalara öncelik veriyor. Şehir içi yollarda yüksek kaldırımlar ve döşenmiş yüksek bordür taşları yoktur, yol şarampol ile hemzemindir. Bizdeki ve Almanya’daki hava limanlarında, kişilerin ücretsiz veya ucuza su içme imkanı yok 0.5 litre içme suyu 30 - 60 TL / (1 veya 2 euro) Ben ülkemiz yetkililerinin hiç değilse bizim memleketimizde ve bu alanlarda su için uygun NARH tesbit etmesini arzuluyorum.   -HAMBURG şehrini gezerken, yemyeşil ağaçlar arasında güzel bir şehrin var olduğunu gördüm. Keza burasının bir eyalet merkezi olduğunu ve ALMANYA’nın eyaletlere bölünmüş bir devlet olduğunu da öğrendim. ELBE gibi çok büyük bir nehrin olduğunu coğrafyadan biliyordum, ama şimdi bu nehri yerinde gördüm ve kıyısında dolaştım. Almanya’da ıhlamur, çınar, kavak, meşe, karaağaç ve akçaağaç, çam gibi ağaçlarında var olduğunu gördüm. Keza tarlalara bol miktarda mısır ekildiğini gördüm. Gördüğüm inekler mandofon ve hoştayn cinsinden olup, HOŞTAYN kasabası adını buradan almıştır. *Kırlarda, koyun, keçi ve domuz beslendiğini gördüm. Norveç sahilleri somon balığı çiftlikleri ile dolu, ben Norveç somonunun denizden ve tatlı sulardan doğal olarak yakalandığını zannederdim.   -NORVEÇ FİYORTLARI’nın nasıl oluştuğunu okulda bize yanlış öğretmişler. Bu bölgelerdeki uzun kış mevsimi süresince devamlı yağan ve biriken kar kütlesinin kat ve kat 300 - 3000 metre kalınlığında ağır buz kütlelerini oluşturması ve onun basıncı ile sıkışan toprak ve granit kayaların deniz seviyesinden de alçak seviyelere kadar zemini çökertmesi, basınç altında kalan yer yüzeyini deniz ve okyanus sularının işgal etmesi ile karaların içlerine doğru derin koy ve körfezlerin oluşmasıdır diye rehberimiz bizi bilgilendirdi. Norveç fiyortlarının tabanı, kıyıları ve dağları sert ve aynı cins granit kayalardan oluşmuştur. NORVEÇ’te YAZ 20 gündür AĞUSTOS ayında YAZ  yaşanır ve biter.   *Deniz suyu kışın GULF- STREAM SICAK SU akıntısından dolayı ısınır, 28 - 30 santigrat derecelere kadar yükselir, halk kışın denize girer. Yazın denizin suyu çok soğuktur. Yetiştirilen meyvelerden elma ve armut var 12 -13 ağustosta bile hala olgunlaşmamışlardı. Arpa ve buğday dahil hiçbir tahıl ekilip üretilmez, iklim buna müsait değildir. Sadece kırsalda kendiliğinden çıkan ve yeşil iken biçilen otlar hayvanlar içindir ve slaj olarak kışa saklanabilir.   *Yüksek dağ tepelerinden yamaçlar boyunca akan kar sularından eğilerek avuç avuç içtik, aynı yerde grup halinde kuzu kulağı koparıp yedik. Norveç şelaleler, akarsular ve onların doldurduğu tatlı su gölleri ile doludur. Bu su kaynağını elinde bulunduran Norveç gelecekte tüm Avrupa’nın içme ve kullanma suyu deposu olabilir.   *Norveç’te kişi başına düşen milli gelir yılda 70 - 80 bin eurodur. NORVEÇ PETROL ZENGİNİ olan bir ülkedir. Norveç halkı 11 aylık kış dönemini, evinde geçirmektedir, çok miktarda alkol, özellikle bira tüketiminin yapıldığı bir diyardır. Bira ham maddesi olan ARPA uzak diyarlardan temin edilmektedir.   *Norveç’te GÜNEŞ GEÇ BATAR, saat 23:00’da bile ortalık aydınlıktır, 23:00’dan sonra karanlık olur. *Tarihi geçmişinde burada yaşayan halk için ALTIN DEĞERİNDE olan TUZ önemli bir tüketim maddesi olmuştur. Yiyecek ve içeceklerin, av hayvanlarının ve evcil hayvan etlerinin kokmaması için, hayvan derilerinin kurutma dönemde kokmaması için TUZ çok önemlidir.     *Tarihte din adına misyonerlerin çok uğradığı bir memlekettir. Ancak yöre halkı Hıristiyanlığı başlangıçtan itibaren benimsememiştir. Çünkü kilise cennet garantili tapu satışı ile halkın huzuruna çıkmıştır. Aydınlanma çağını yakalayan halk bunu kabul etmemiştir. Dini protesto etmişlerdir ve PROTESTAN’dırlar. Az sayıda 100 - 150 yıllık 10 - 15 kadar kilise olduğu bilinmektedir.   SONUÇ: Norveç’in nüfusu 5.455.582 kişidir, yüzölçümü 385.207 kilometre kare, nüfus yoğunluğu kilometre kareye 14 kişi, NÜFUS ARTIŞ ORANI çok azdır, bu yıl %3.01’e ancak ulaşabilmiştir. Başkenti OSLO’dur, İskandinav yarımadasının batısında yer alır, doğusunda İsveç ve Finlandiya, güneyinde Danimarka ve Almanya vardır, batısında İngiltere yer alır. Kıyı ve sahil şeridi boyunca birçok şehir ve yerleşim merkezi olmasına rağmen biz BERGEN’den daha kuzeye çıkmadan gezimizi tamamladık.    *İskandinav yarımadası üzerinde yer alan ve fiyortları ile tanınan Norveç, tarihten bildiğimiz VİKİNGLER’in anayurdudur. Geçmişte ve şimdi deniz ticareti ve balıkçılıkla uğraşan insanların yaşadığı bir ülkedir. Petrolün keşfi ve bu ülke denizlerindeki zengin yer altı kaynaklarının var oluşu, PETROL’ün  bol miktarda çıkartılması ile Norveç PETROL ÜLKESİ olmuştur. Kişi başına düşen milli gelir 70 - 80 bin eurodur, kendi milli parası olan Kron’u hala kullanmaktadır.   *Norveç kendi tarihi ve coğrafyasının da konusu olan soğuk ve devamlı yağan karların oluşturduğu BUZ ve BUZULLAR’ın basıncı ile oluşan FİYORTLAR diyarıdır. Norveç buzulların ve yağan karların erimesi ile yüksek tepelerden kanallara dökülen ŞELALELER’in oluşturduğu NEHİRLER’in, TATLISU GÖLLERİ’nin ve denizle birleşen DAĞ SULARI’nın diyarıdır.   *Evet, oraları da birer arazi parçası, oralarda da toprak, su ve hava var, insanlar, hayvanlar ve canlılar yaşıyor, uygarlık ilerlemiş. Norveç halkı çağı yakalamış, kitle haberleşmesi, deniz ticareti ve ulaşım imkanları ile diğer dünya devletleri ile entegre olmuş durumdadır. Yeraltı ve yerüstü zenginliklerinden azami şekilde istifade etmektedir. Ancak, soğuk bir iklimi vardır ve buzullarla kaplı yüksek dağlara ve devasa granit kayalıklara sahip bir ülkedir.   *Norveç’te dağlar, tepeler, bayırlar, ovalar ve göllerin tamamı SAHİPLİ ARAZİLER’dir. Devletin malı ve arazisi yoktur, bu düzen ta… Feodalite devrinden beri aynen devam etmektedir.   Kişisel görüş ve değerlendirmem o’dur ki; sana fiyortların kenarında bir villa tahsis edelim ve sen orada ailen ile birlikte yaşa deseler “Bir, iki, üç gün kalırım ve yaşarım, belki bir hafta sabredebilirim, ama yedinci gün kendi vatanıma - yurduma CENNET TÜRKİYEM’e dönerim.” Norveç gidilip, gezilmesi ve görülmesi gereken, ancak devamlı yerleşim ve yaşamaya uygun olmayan bir diyar ve memlekettir. Okunuyor olması dileklerimle, gezi izlenimlerimi aktardım ve sizlerle paylaştım. Arz ederim.        Muharrem KAYNAK                                                                                                                                            22 AĞUSTOS 2023